มะเร็งต่อมลูกหมากโรคร้ายสำหรับผู้ชาย รู้ไวรักษาหายได้
มะเร็งต่อมลูกหมาก (Prostate cancer) เป็นมะเร็งที่พบได้บ่อยที่สุดชนิดหนึ่งในผู้ชายทั่วโลก โดยมีผู้ป่วยใหม่หลายล้านคนได้รับการวินิจฉัยในแต่ละปี สำหรับประเทศไทยเป็นมะเร็งที่พบได้บ่อยเป็นอันดับ 4 ของมะเร็งที่ผู้ชายเป็นถึงแม้ว่ามะเร็งต่อมลูกหมากมักจะเติบโตช้าและอาจไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพในทันที แต่สามารถแพร่กระจายไปยังส่วนอื่น ๆ ของร่างกายได้ ทำให้การตรวจพบและการรักษาในระยะเริ่มต้นมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อผลลัพธ์ในการรักษา การทำความเข้าใจอาการทางร่างกาย ปัจจัยเสี่ยง และระยะต่าง ๆ ของมะเร็งต่อมลูกหมาก เป็นสิ่งสำคัญในการจัดการและรักษาโรคนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้ข้อมูลที่ครอบคลุมเกี่ยวกับมะเร็งต่อมลูกหมาก เกี่ยวกับสาเหตุ สัญญาณทั่วไป วิธีการวินิจฉัย และทางเลือกในการรักษาที่มีอยู่รวมถึงวิธีดูแลตนเองอย่างถูกต้อง เพื่อให้ผู้ชายทุกคนสามารถตัดสินใจเกี่ยวกับความเป็นอยู่ของตนเองให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีมากยิ่งขึ้น
มะเร็งต่อมลูกหมากเกิดจากอะไร ?
มะเร็งเกิดขึ้นเมื่อเซลล์ผิดปกติในต่อมลูกหมาก ซึ่งทำหน้าที่ผลิตอสุจิ เริ่มเติบโตอย่างควบคุมไม่ได้ ส่วนสาเหตุนั้นในปัจจุบันยังคงสรุปไม่ได้ว่าต้นเหตุที่แท้จริงมาจากอะไรกันแน่ แต่จากงานวิจัยได้ระบุปัจจัยหลายประการที่อาจส่งผลต่อการพัฒนาของเซลล์มะเร็งจนกลายเป็นมะเร็งต่อมลูกหมาก ได้แก่ การกลายพันธุ์ทางพันธุกรรม (มีสัดส่วนเพียงร้อยละ 5-10), ความไม่สมดุลของฮอร์โมน, ปัจจัยด้านไลฟ์สไตล์ และอิทธิพลของสิ่งแวดล้อม
(มีสัดส่วนมากถึงร้อยละ90-95) ต่อไปนี้เป็นปัจจัยเสี่ยงบางประการที่เกี่ยวข้องกับมะเร็งต่อมลูกหมาก
1. ปัจจัยด้านพันธุกรรม
ประวัติครอบครัว : ผู้ชายที่มีพ่อ หรือพี่ชาย หรือน้องชาย เป็นมะเร็งต่อมลูกหมากจะมีความเสี่ยงสูงกว่า
การกลายพันธุ์ของยีนที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม : การกลายพันธุ์ของยีน เช่น BRCA1 และ BRCA2 อาจเพิ่มโอกาสในการเกิดมะเร็งต่อมลูกหมากได้
2. อิทธิพลของฮอร์โมน
ระดับแอนโดรเจนที่สูงขึ้น เช่น เทสโทสเตอโรน อาจกระตุ้นการเจริญเติบโตของเซลล์ต่อมลูกหมาก ส่งผลให้มะเร็งเจริญเติบโตได้
3. อายุ
อายุคืออีกหนึ่งปัจจัยที่ก่อเกิดมะเร็งต่อมลูกหมาก โดยความเสี่ยงของมะเร็งจะเพิ่มขึ้นไปตามอายุ โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ชายที่มีอายุมากกว่า 50 ปีขึ้นไป
4. เชื้อชาติ
มะเร็งต่อมลูกหมากพบได้บ่อยในผู้ชายเชื้อสายแอฟริกัน และพบได้น้อยในผู้ชายเอเชีย ส่วนผู้ชายในประเทศแถบยุโรปมีอัตราป่วยมะเร็งต่อมลูกหมาก มากกว่าผู้ชายเอเชียถึง 5 เท่า
5. วิถีชีวิตและปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม
การรับประทานอาหาร : การรับประทานอาหารที่มีไขมันสูง หรืออาหารที่มีเนื้อแดงและเนื้อแปรรูปเป็นจำนวนมากอาจเพิ่มความเสี่ยงการเกิดมะเร็ง
โรคอ้วน : การมีน้ำหนักตัวเกินมาตรฐาน อาจส่งผลต่อระดับฮอร์โมนและการอักเสบภายในร่างกาย ซึ่งอาจส่งผลต่อการเกิดมะเร็งต่อมลูกหมากได้เช่นกัน
การสัมผัสสารเคมี : การสัมผัสสารเคมีบางชนิดเป็นเวลานาน เช่น ยาฆ่าแมลง มีความเชื่อมโยงกับความเสี่ยงที่เพิ่มมากขึ้น
ใครมีความเสี่ยงเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากบ้าง
- โดยปกติจะพบได้ในผู้ชายที่มีอายุมากกว่า 65 ปี อย่างไรก็ตามปัจจุบันหลังอายุ 50 ปี พบได้บ่อยมากขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ
- ผู้ที่มีพ่อ พี่ชาย หรือญาติผู้ชายสายเลือดชิดเป็นมะเร็งต่อมลูกหมาก จะทำให้ความเสี่ยงเพิ่มเป็นสองเท่า
- ผู้ที่มีการกลายพันธุ์ของยีนที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม เช่น ยีน BRCA1 และ BRCA2 หรือยีนกลุ่มอาการ Lynch
- ผู้ที่มีการบริโภคเนื้อแดงและเนื้อแปรรูปมากเกินไป ขณะที่มีการบริโภคผักและผลไม้น้อยเกินไป
- ผู้ที่มีน้ำหนักตัวเกินมาตรฐาน อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งต่อมลูกหมากแบบรุนแรง
- ผู้ที่มีระดับแอนโดรเจนที่สูง (ฮอร์โมนเพศชาย เช่น เทสโทสเตอโรน) อาจไปช่วยกระตุ้นให้เซลล์ต่อมลูกหมากเติบโตผิดปกติ ซึ่งอาจนำไปสู่โรคมะเร็งได้
- ผู้ที่มีการสัมผัสสารบางชนิดเป็นเวลานาน เช่น ยาฆ่าแมลงหรือสารเคมีในอุตสาหกรรม
- ผู้ที่มีประวัติต่อมลูกหมากอักเสบ (prostatitis) หรือต่อมลูกหมากโต (BPH)
มะเร็งต่อมลูกหมาก อาการเป็นยังไง
มะเร็งต่อมลูกหมากมีพัฒนาการที่ช้า ทำให้ผู้ชายหลายคนอาจไม่ทันสังเกตเห็นอาการในระยะเริ่มแรก อย่างไรก็ตามผู้ป่วยจะมีอาการเฉพาะบางอย่างปรากฏขึ้น ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับระยะของมะเร็ง ได้แก่
อาการในระยะเริ่มแรก
- ปัสสาวะบ่อย โดยเฉพาะเวลากลางคืน (Nocturia)
- อาการปัสสาวะเริ่มหรือหยุดได้ยาก
- การไหลของปัสสาวะอ่อนหรือไม่พุ่ง
- ความรู้สึกเหมือนปัสสาวะไม่สุด
- มีเลือดปนออกมากับปัสสาวะ (hematuria) หรือน้ำอสุจิ (พบได้น้อยในระยะเริ่มแรก)
อาการระยะกลาง
- อาการไม่สบายหรือปวดบริเวณอุ้งเชิงกรานอย่างต่อเนื่อง
- อาการเจ็บปวดขณะปัสสาวะหรือหลั่งน้ำอสุจิ
- มีอาการควบคุมกระเพาะปัสสาวะได้ยากหรือปวดปัสสาวะเฉียบพลัน
- อาการหย่อนสมรรถภาพทางเพศ
อาการในระยะลุกลาม
เมื่อมะเร็งต่อมลูกหมากแพร่กระจายไปยังส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย อาการอาจลุกลามเกินบริเวณต่อมลูกหมาก เช่น ต่อมน้ำเหลือง กระดูก และอวัยวะส่วนอื่น ๆ ผู้ป่วยมักมีอาการ
- อาการปวดกระดูกมักเกิดขึ้นที่สะโพก กระดูกสันหลัง หรือซี่โครง แสดงถึงอาการปวดที่ลามไปที่กระดูก
- อาการบวมที่ขาหรือเท้า เนื่องมาจากต่อมน้ำเหลืองมีส่วนเกี่ยวข้อง
- น้ำหนักลดหรือเหนื่อยล้าโดยไม่ทราบสาเหตุ
- อาการเบื่ออาหาร
- อาการปวดอย่างรุนแรงบริเวณหลังส่วนล่างหรือบริเวณเชิงกราน
หมายเหตุ : เนื่องจากมะเร็งต่อมลูกหมากระยะเริ่มต้นผู้ป่วยมักไม่แสดงอาการใด ๆ ดังนั้นการตรวจคัดกรองเป็นประจำ เช่น การทดสอบแอนติเจนเฉพาะต่อมลูกหมาก (PSA) หรือการตรวจทางทวารหนักด้วยนิ้ว (DRE) จึงมีความสำคัญ โดยเฉพาะกับผู้ชายที่มีความเสี่ยงสูง หากคุณสังเกตเห็นอาการใด ๆ ข้างต้น ควรปรึกษาแพทย์ทันทีเพื่อการวินิจฉัยและการดูแลที่เหมาะสมโดยเร็ว ซึ่งจะทำให้มีโอกาสหายจากโรคมากยิ่งขึ้น
มะเร็งต่อมลูกหมากอันตรายไหม ?
มะเร็งต่อมลูกหมากเป็นโรคร้ายที่สามารถนำไปสู่การเสียชีวิตได้ หากรู้ตัวช้าหรืออาการป่วยกลายเป็นมะเร็งระยะลุกลาม ซึ่งเชื้อจะแพร่กระจายไปยังอวัยวะสำคัญ ๆ ของร่างกาย จนนำไปสู่การเสียชีวิตในที่สุด
มะเร็งต่อมลูกหมากอยู่ได้นานแค่ไหน ?
สำหรับอัตราการรอดชีวิตของผู้ป่วยมะเร็งต่อมลูกหมากจะแตกต่างกันไปทั้งนี้ขึ้นอยู่กับ ระยะของโรค สุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย อายุ รวมถึงการรักษาอย่างเหมาะสม อย่างไรก็ตามส่วนใหญ่แล้วมะเร็งต่อมลูกหมากอาการจะดำเนินไปอย่างช้า ๆ และผู้ป่วยสามารถมีชีวิตอยู่ได้นานหลายปีนับจากได้รับการวินิจฉัยว่าป่วยโดยเฉพาะเมื่อตรวจพบในระยะเริ่มต้นและเข้ารับการรักษาที่มีประสิทธิผลสามารถมีชีวิตอยู่ได้ 10 ปีหรือมากกว่า นอกจากนี้หากมะเร็งจำกัดอยู่เฉพาะบริเวณต่อมลูกหมากอัตราการรอดชีวิต 5 ปี มีอยู่ที่เกือบ 100% แต่หากมะเร็งแพร่กระจายไปยังอวัยวะส่วนต่าง ๆ อัตราการรอดชีวิต 5 ปี จะลดลงเหลือเพียง 31% อย่างไรก็ตามบางกรณีหากผู้ป่วยอายุไม่มาก ดูแลตัวเองอย่างดี ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม และมีการตอบสนองต่อการรักษาที่ดีก็สามารถยืดระยะเวลาได้เช่นกัน
ใครบ้างควรตรวจมะเร็งต่อมลูกหมาก ?
- ผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้น
- มีไลฟ์สไตล์เสี่ยงต่อการก่อโรค เช่น สูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ น้ำหนักตัวเกิน
- ผู้ที่มีประวัติบุคคลในครอบครัวป่วยเป็นมะเร็ง
การตรวจวินิจฉัยมะเร็งต่อมลูกหมาก
- ตรวจผ่านทวารหนัก (Rectal Examination) โดยแพทย์จะใช้นิ้วสอดเข้าไปทางรูทวารเพื่อคลำขนาด รูปร่าง และความยืดหยุ่นของต่อมลูกหมาก
- การเจาะเลือด (Tumor Marker) เป็นวิธีหาสารบ่งชี้มะเร็งในเลือด ได้แก่ PSA (Prostate Specific Antigen)
- การอัลตราซาวนด์ทางทวารหนัก (Transrectal Prostatic Ultrasound) เป็นการใช้หัวตรวจเครื่องอัลตราซาวนด์สอดเข้าทางทวารหนัก เพื่อตรวจดูลักษณะของต่อมลูกหมาก
- การตัดชิ้นเนื้อ (Biopsy) แพทย์จะทำการตัดชิ้นเนื้อต่อมลูกหมากด้วยเข็มผ่านทวารหนัก เพื่อนำชิ้นเนื้อไปตรวจทางพยาธิวิทยา
การรักษามะเร็งต่อมลูกหมาก
การผ่าตัด : เหมาะกับผู้ป่วยระยะที่ 1 และ 2 ที่มะเร็งจะไม่แพร่กระจายไปยังอวัยวะส่วนอื่น ๆ
การฉายรังสี : เป็นการรักษาในระยะเริ่มต้น ด้วยการฝังแร่และฉายรังสี
ฮอร์โมนบำบัด : มุ่งเป้าเพื่อลดระดับของฮอร์โมน เพื่อไปยับยั้งก้อนมะเร็งไม่ให้โต
เคมีบำบัด : เป็นการรักษาที่ให้ผลดี โดยแพทย์สามารถวางแผนรักษาช่วยให้ผู้ป่วยเกิดภาวะแทรกซ้อนน้อยลง
การดูแลตัวเองเมื่อป่วยเป็นมะเร็งต่อมลูกหมาก
- ปฏิบัติตามแผนการรักษาที่แพทย์กำหนด ไม่ว่าจะเป็นการผ่าตัด การฉายรังสี การบำบัดด้วยฮอร์โมน หรือทางเลือกอื่น ๆ
- พบแพทย์ตามนัดเพื่อติดตามอาการของโรคอย่างต่อเนื่อง
- ดูแลสุขภาพกายเลือกอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง จำกัดอาหารแปรรูป เลิกบุหรี่ และจำกัดการดื่มแอลกอฮอล์
- พยายามอย่างเครียดมากเกินไป อาจเลือกใช้เวลาอยู่กับครอบครัวและเพื่อนฝูงเพื่อลดอาการวิตกกังวล
- วางแผนชีวิตกับครอบครัวหากการรักษาถึงที่สุดแล้วไม่สามารถรักษาให้หายขาด เพื่อให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีจนวาระสุดท้าย
วิธีป้องกันมะเร็งต่อมลูกหมาก
แม้ว่าจะไม่มีวิธีใดที่รับประกันได้ว่าสามารถป้องกันมะเร็งต่อมลูกหมากได้ 100% แต่การใช้ชีวิตอย่างมีสุขภาพดีสามารถลดความเสี่ยงได้
- เลือกรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ จำกัดเนื้อแดง อาหารแปรรูป ให้เน้นไปที่ผักและผลไม้
- ออกกำลังกายอย่างน้อย 30 นาที/วัน ซึ่งจะช่วยรักษาน้ำหนักตัวและปรับสมดุลของฮอร์โมน
- จำกัดการดื่มแอลกอฮอล์และหลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่
- ดื่มน้ำให้เพียงพอซึ่งจะช่วยให้กระเพาะปัสสาวะและต่อมลูกหมากมีสุขภาพดี
- เข้ารับการตรวจคัดกรองเป็นประจำ เพราะอาการในระยะเริ่มต้นมีโอกาสรักษาหายได้มากที่สุด
- โดยเฉพาะบุคคลที่มีประวัติครอบครัวป่วยเป็นมะเร็งต่อมลูกหมาก
- รับประทานอาหารเสริมด้วยความระมัดระวัง อาหารเสริมบางชนิด เช่น วิตามินอีหรือซีลีเนียมในปริมาณสูง อาจไม่ช่วยลดความเสี่ยงและอาจเป็นอันตรายได้
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับมะเร็งต่อมลูกหมาก
มะเร็งต่อมลูกหมากคืออะไร?
มะเร็งต่อมลูกหมาก (Prostate Cancer) คือมะเร็งที่เกิดขึ้นในต่อมลูกหมาก ซึ่งเป็นอวัยวะในระบบสืบพันธุ์ของผู้ชาย มีหน้าที่ผลิตน้ำอสุจิ และพบได้บ่อยในผู้ชายอายุมากกว่า 50 ปี
มะเร็งต่อมลูกหมากมีสาเหตุจากอะไร?
สาเหตุของมะเร็งต่อมลูกหมากยังไม่ชัดเจน แต่ปัจจัยเสี่ยงที่เกี่ยวข้องได้แก่ การกลายพันธุ์ทางพันธุกรรม ระดับฮอร์โมนเพศชายที่สูงขึ้น การรับประทานอาหารไขมันสูง โรคอ้วน และประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งต่อมลูกหมาก
มะเร็งต่อมลูกหมากมีอาการอย่างไร?
อาการเริ่มแรกของมะเร็งต่อมลูกหมากได้แก่ ปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะลำบาก ปัสสาวะเป็นเลือด หรือความรู้สึกเหมือนปัสสาวะไม่สุด หากลุกลามอาจมีอาการปวดกระดูก น้ำหนักลด และอ่อนเพลีย
มะเร็งต่อมลูกหมากสามารถป้องกันได้หรือไม่?
แม้จะไม่มีวิธีป้องกันที่ได้ผล 100% แต่การใช้ชีวิตที่มีสุขภาพดี เช่น การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงบุหรี่และแอลกอฮอล์ และการตรวจคัดกรองเป็นประจำ สามารถลดความเสี่ยงได้
ควรตรวจคัดกรองมะเร็งต่อมลูกหมากเมื่อใด?
ควรเริ่มตรวจคัดกรองมะเร็งต่อมลูกหมากตั้งแต่อายุ 50 ปีขึ้นไป หรืออายุ 45 ปี สำหรับผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งต่อมลูกหมาก หรือผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงสูง เช่น ระดับฮอร์โมนเพศชายที่สูงขึ้น
แม้ว่าปัจจัยบางอย่าง เช่น อายุและพันธุกรรมไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ แต่การปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์ เช่น การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และการนัดตรวจคัดกรองเป็นประจำจะช่วยทำให้ตรวจพบโรคได้ตั้งแต่เนิ่น ๆ สามารถรักษาได้ทันเวลาและมีโอกาสหายขาดได้ สำหรับสุภาพบุรุษท่านใดที่มีข้อกังวลใจเกี่ยวกับปัญหาสุขภาพของน้องชาย ทั้งด้านการทำงานและด้านรูปลักษณ์ Genitique Clinic ยินดีเป็นพื้นที่ปลอดภัยพร้อมพูดคุยและให้คำปรึกษาโดยสูตินรีแพทย์เฉพาะทาง หมายเลขโทรศัพท์ 062-9244966 หรือ สามารถแอดไลน์ทักแชทได้ที่ Line: @Genitiqueclinic เรายินดีให้บริการอย่างใกล้ชิดทุกเคส